Stuttgart – Het brandstofverbruik van de zware trucks van Mercedes-Benz wordt voortdurend teruggedrongen. De nieuwe Actros bijvoorbeeld verbruikt op expres- en snelwegen tot 3% minder diesel dan zijn al uiterst zuinige voorloper. Bij het regionaal vervoer kan zelfs tot 5% minder verbruikt worden. Een belangrijke verklaring voor die zuinigheid is de geoptimaliseerde sturing van de snelheidsregelaar, de versnellingsbak en de motor door de nogmaals verbeterde Predictive Powertrain Control (PPC) – in het Nederlands: anticiperende regeling van de aandrijflijn. Hieronder legt Prof. Dr. Uwe Baake, directeur productontwikkeling bij Mercedes-Benz Trucks, uit hoe dit intelligente systeem werkt, welke effecten het heeft en hoe het bediend wordt:

Wat is het doel van de PPC?

“De PPC wordt altijd ingezet met de bedoeling om de truck zo zuinig mogelijk te laten rijden en de bestuurder daarbij zo goed mogelijk te ondersteunen. Het systeem houdt automatisch rekening met de topografie, het wegverloop en de verkeersborden. Op die manier kan onnodig remmen, accelereren en schakelen vermeden worden en wordt de brandstof optimaal benut. De rijstijl van de PPC is vaak zuiniger dan die van professionele bestuurders – zelfs wanneer die het traject en het prestatievermogen van hun truck goed kennen.”

Hoeveel brandstof kan met PPC bespaard worden?

“De intelligente cruise control en transmissiesturing bespaart gemiddeld tot 5% brandstof in vergelijking met voertuigen die niet met PPC uitgerust zijn. Het systeem werd onlangs, naar aanleiding van de introductie van de nieuwe Actros, nog een keer verbeterd. Dat heeft twee belangrijke voordelen opgeleverd: in de eerste plaats is het nu ook mogelijk om met PPC bij regionaal vervoer op gewestwegen op een brandstofefficiënte manier te rijden zodat het verbruik daar met tot 5% teruggedrongen kan worden. Daarnaast werd de werking van het systeem op snel- en expreswegen nog maar eens verbeterd. Alleen al het gebruik van de nieuwe PPC maakt daar, in vergelijking met de vorige versie, een daling van het verbruik met tot nog eens 1,5% mogelijk.”

Waar haalt de PPC zijn informatie vandaan?

“Het systeem ‘kent’ meer dan 95% van alle Europese snel- en gewestwegen. Het koppelt de actuele GPS-informatie over de precieze positie van de truck aan de opgeslagen, digitale 3D-wegenkaarten en berekent op basis daarvan een soort van ‘elektronische horizon’ waarop het de rijstijl van de truck automatisch afstemt. Daarbij verwerkt de PPC de richting en de topografie van het wegverloop om schakelmomenten, schakelbewegingen en de snelheid op voorhand vast te leggen. Tegelijk maakt het systeem voortdurend gebruik van de informatie van de afstandsassistent zodat bij de aansturing van de aandrijflijn ook rekening gehouden wordt met het gedrag van de voorliggers om het verbruik zo laag mogelijk te houden.”

Hoe werkt de PPC op snel- en expreswegen?

“Dankzij een groot aantal intelligente maatregelen vermindert de PPC het brandstofverbruik op snel- en expreswegen: zo optimaliseert het systeem daar voortdurend de EcoRoll-modus van de schakelautomaat om de bewegingsenergie van het voertuig zo goed mogelijk te benutten. Het systeem accelereert bijvoorbeeld niet wanneer de truck ook rollend de in de cruise control ingestelde snelheid snel kan bereiken. Bovendien benut de intelligente cruise control en transmissiesturing bij afdalingen de bewegingsenergie van de truck door de snelheid automatisch aan te passen. Daarbij overschrijdt het systeem gedurende maximum 40 seconden bewust de snelheid die in de snelheidsregelaar ingesteld is (bovenste hysteresis) om snelheid voor de volgende beklimming te winnen. Daarnaast kiest de PPC ook nog, voor aan een afdaling begonnen wordt, de versnelling waarbij optimaal gebruik gemaakt wordt van de retarder zodat de bedrijfsremmen gespaard worden – dat is vooral een voordeel wanneer trucks met een zware lading een helling afdalen. Voor een beklimming beslist het systeem automatisch of het zinvol is om terug te schakelen. Op het einde van de beklimming wordt het vermogen dan opnieuw aangepast: de PPC weet voor de top bereikt wordt, of de truck voldoende snelheid heeft om over de top te rollen. Als dat het geval is, laat het systeem tijdelijk een snelheid toe die lager is dan degene die in de snelheidsregelaar ingesteld is.”

Hoe werken de PPC en de afstandsassistent samen?

“Met de nieuwe anticiperende afstandsregeling optimaliseert de PPC ook in die rijmodus het gedrag van het voertuig. Daarbij houdt het systeem de voorligger in het oog en houdt het met die informatie rekening om de toekomstige uitrolfases te berekenen. Zo kan de PPC de schakelbewegingen en het snelheidsverloop ideaal plannen en de bewegingsenergie van het voertuig zo goed mogelijk benutten. Het systeem zorgt er bijvoorbeeld voor dat de truck in een vroeg stadium vertraagt wanneer de voorligger de truck daartoe dwingt.”

Hoe werkt de PPC bij het regionale vervoer over gewestwegen?

“De slimme maatregelen van de PPC op snel- en expreswegen die na de verbetering naar aanleiding van de introductie van de nieuwe Actros ingevoerd werden, bewijzen ook op gewestwegen hun nut. In die gevallen houdt het systeem niet alleen rekening met beklimmingen, toppen en afdalingen, maar ook met het bochtverloop, de snelheidsbegrenzingen en de voorrangsregels. Tot nu toe was het niet raadzaam om op gewestwegen de snelheidsregelaar te gebruiken omdat de vele verschillende verkeerssituaties het nodig maakten om manueel in te grijpen. Dankzij de verdere verbeteringen van de PPC kunnen de bestuurders de snelheidsregelaar nu ook in zulke omstandigheden gebruiken – en dat betekent een duidelijke stijging van het rijcomfort, met minder stress en een tot 5% lager verbruik. Dankzij de heel precieze kaarten ‘kent’ de PPC de snelheidslimieten die eraan komen, alsook het wegverloop zoals bochten, rotondes en kruispunten. Het systeem houdt zelfs rekening met stop- en voorrangsborden. Nog voor de bestuurder die situaties kan opmerken, laat het systeem de truck tijdig uitbollen om maximaal brandstof te besparen of past het de snelheid en de versnelling aan om de brandstof zo efficiënt mogelijk te benutten.”

Hoe krijgt de bestuurder de werking van de PPC te zien?

“Zodra de bestuurder de snelheidsregelaar resp. de afstandsassistent met de linkse toetsen op het stuurwiel ingeschakeld heeft en de truck de snelheid van 15 km/u bereikt heeft, is bij de nieuwe Actros en Arocs ook de PPC automatisch geactiveerd. In het hoofddisplay verschijnt nu het witte PPC-symbool. Wanneer het systeem actief de sturing van de aandrijflijn overneemt, verandert de kleur van het PPC-symbool in groen. Bovendien worden beelden weergegeven die elementen in het komende wegverloop – zoals bochten, rotondes, kruispunten en snelheidsbeperkingen – schematisch aankondigen.”

Hoe wordt de PPC bediend?

“In principe wordt de PPC ingeschakeld wanneer de bestuurder via de linkse toetsen op het stuurwiel de snelheidsregelaar resp. de afstandsassistent activeert. De bestuurder kan dan in het menu ‘Systemen’ de bovenste snelheidstolerantie voor rolfases, afhankelijk van het gekozen rijprogramma, van 2 tot 15 km/u instellen. De onderste snelheidstolerantie kan van -1 tot -10 km/u ingesteld worden. Bovendien kan de bestuurder in het menu ‘Instellingen snelheidsregelaar’ vastleggen vanaf welke snelheid de PPC in het regionale vervoer de snelheid aan een bocht begint aan te passen. Ook het uitbollen in de aanloop naar bijvoorbeeld stop- en voorrangsborden kan hier ingesteld worden. Belangrijk voor de PPC zijn ook de instellingen van de afstandsassistent: wanneer de motor gestart wordt, is de gewenste afstand in principe op de middenpositie ingesteld. De bestuurder kan de gewenste afstand echter in vijf stappen aan zijn behoeften aanpassen. Hij moet er echter altijd voor zorgen dat de truck de wettelijk vereiste minimumafstand tot de voorligger in stand houdt.”

Hoe kan de bestuurder de werking van de PPC uitschakelen?

“De PPC wordt in principe op de achtergrond werkzaam, zonder bediening van de bestuurder. Dat gebeurt zodra de snelheidsregelaar ingeschakeld is en een bruikbare elektronische horizon berekend kan worden. Gaat de bestuurder niet akkoord met de snelheidskeuze van de PPC, dan kan hij op elk moment het systeem overrulen, bijvoorbeeld door het rem- of gaspedaal te bedienen. Bovendien beschikt de bestuurder in het secundaire display over de mogelijkheid om de PPC in het menu ‘Instellingen PPC’ volledig te deactiveren.

Voor welke voertuigen is de PPC beschikbaar?

“De PPC is voor de meeste configuraties van de nieuwe Actros en Arocs beschikbaar. Onlangs werden ook de trucks voor zwaar transport (tot 120 ton), de op alle wielen aangedreven voertuigen en de voertuigen met Hydraulic Auxiliary Drive (HAD) of Turbo-Retarder-Koppeling (TRK) in het PPC-programma opgenomen.”